Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Krakowie w IV kwartale 2018 r. przeprowadziła na terenie województwa małopolskiego kontrole u 31 producentów i pobrała próbki środków spożywczych do oceny laboratoryjnej oraz znakowania z 53 partii posiadanych na stanie magazynowym wyrobów gotowych. Inspekcja swoją kontrolą objęła następujące grupy środków spożywczych:
• Oleje roślinne i oliwy z oliwek – 4 producentów, pobrano 7 próbek,
• Przyprawy ziołowe – 5 producentów, pobrano 8 próbek,
• Soki – 5 producentów, pobrano 36 próbek,
• Przetwory mięsne – 14 producentów, pobrano 28 próbek,
• Wyroby winiarskie – 3 producentów, pobrano 9 próbek.
Ponadto skontrolowano prawidłowość znakowania koncentratów spożywczych oraz majonezu, chrzanu i octu – 6 producentów, pobrano 11 próbek. Tylko podczas kontroli wyrobów winiarskich nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. We wszystkich innych wyrobach ujawniono nieprawidłowości w zakresie znakowania oraz właściwości fizykochemicznych.
Najczęstsze nieprawidłowości w znakowaniu dotyczyły: nieumieszczenia informacji o warunkach przechowywania bezpośrednio po dacie przydatności do spożycia, poprzedzanie wykazu składników wyrazem „skład” zamiast „składniki”, nie umieszczanie procentowej zawartości składnika występującego w nazwie wyrobu, przedstawianie alergenów w sposób nieodróżniający się od pozostałych składników, nieprawidłowe określenia lub podawanie niepełnych informacji w tabelach o wartościach odżywczych czy też błędne określanie terminu przydatności do spożycia. Występowały również przypadki podawania na etykietach niepełnych nazw producenta, a także podawanie informacji obowiązkowych z użyciem czcionki o nieodpowiedniej wysokości.
Poniżej przedstawiono szczegółowe informacje dla poszczególnych grup środków spożywczych:
I. Oleje roślinne i oliwy z oliwek
W pobranych do badań laboratoryjnych 4 próbkach olejów roślinnych innych niż oliwa z oliwek nie stwierdzono nieprawidłowości.
Badania laboratoryjne oliwy z oliwek przeprowadzone w laboratorium w Hiszpani wykazały:
• W dwóch partiach oliwy cechy organoleptyczne nie odpowiadały cechom oliwy z oliwek najwyższej jakości z pierwszego tłoczenia określonych w ww. Rozporządzeniu Komisji (EWG) nr 2568/91 w sprawie właściwości oliwy
z oliwek i oliwy z wytłoczyn z oliwek oraz w sprawie odpowiednich metod analizy.
Niezależnie od stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie właściwości fizykochemicznych, kontrolujący wnieśli zastrzeżenia do znakowania 3 partii olejów roślinnych i 3 partii oliwy z oliwek. Najczęściej spotykane nieprawidłowości w oznakowaniu to:
• podanie niepełnej nazwy dystrybutora,
• ilość netto produktu będącego olejem w stanie stałym (nie płynnym), podano z zastosowaniem jednostek objętości
II. Przyprawy ziołowe
W pobranych 8 próbkach przypraw ziołowych jednoskładnikowych na podstawie badań laboratoryjnych stwierdzono niewłaściwą jakość w 3 partiach oregano u dwóch różnych producentów. Badania wykryły w produkcie jednoskładnikowym obecność mieszaniny wysuszonych, rozdrobnionych części roślinnych: typowych dla oregano (bardzo nieliczne), typowych dla liści oliwki (bardzo liczne), innych obcych, nietypowych dla oregano i liści oliwki (liczne).
Kontrolowane jednostki zajmowały się wyłącznie konfekcjonowaniem przypraw, a objęte kontrolą partie produktów to przyprawy jednoskładnikowe. Tym samym na terenie kontrolowanych jednostek nie prowadzono procesów mieszania, ani przetwarzania surowca. Powyższe nieprawidłowości wskazywały więc na błędy lub zaniedbania występujące podczas przyjęcia surowca, tj. brak weryfikacji tożsamości produktu i jego parametrów. Stwierdzone nieprawidłowości świadczyły o niedołożeniu należytej staranności ze strony producenta w kwestii zachowania deklarowanych wymagań i miały istotny wpływ na jakość handlową ww. produktu
W 2 próbkach wyrobów gotowych pobranych z 10 partii stwierdzono nieprawidłowości w oznakowaniu polegające na tym, że:
• Zastosowano oznaczenie „duże opakowanie świeżych przypraw” podczas gdy w rzeczywistości przyprawy były suszone,
• nie podano informacji odnoszącej się do warunków przechowywania.
III. Soki
Do badań fizykochemicznych oraz pobrano próbkę z 1 partii soków.
Przeprowadzone badania laboratoryjne wykazały zgodność z deklaracją producenta. Kontrolą prawidłowości oznakowania objęto 8 partii soków. Stwierdzono nieprawidłowości:
• brak nazwy opisowej środka spożywczego, tj. np. „Sok marchwiowo jabłkowo pomarańczowy”, „Sok z marchwi jabłek i pomarańczy” lub „sok owocowo-warzywny”,
• w wykazie składników podano: „marchew, jabłko, pomarańcza”, zamiast właściwych składników tego środka spożywczego jakimi są odpowiednio sok marchwiowy, sok jabłkowy, sok pomarańczowy.
IV. Przetwory mięsne
WIJHARS w Krakowie skontrolował w II kwartale bieżącego roku 14 producentów w zakresie jakości handlowej przetworów mięsnych.
Do badań laboratoryjnych pobrano 28 próbek z 28 partii wyrobów gotowych. Badania objęły:
- 22 partii kiełbas średniorozdrobnionych
- 5 partii kiełbas gruborozdrobnionych,
- 1 partię kiełbasy homogenizowanej typu parówki/serdelki
Sprawozdania laboratorium wykazały nieprawidłowości w 13 partiach przetworów mięsnych tj.:
• zaniżoną zawartość mięsa,
• zawyżoną zawartość soli w oparciu o zawartość sodu,
• zawyżoną lub zaniżoną zawartość białka,
• zaniżoną zawartość tłuszczu,
• obecność dodanych związków fosforu podczas gdy wg deklaracji producenta powinny być nieobecne,
• obecność azotanów i azotynów w przeliczeniu na NaNO2 podczas gdy wg deklaracji producenta powinny być nieobecne,
W 15 partiach nie wykryto nieprawidłowości.
W wyniku kontroli znakowania zastrzeżenia wniesiono do 14 z 28 partii kontrolowanych partii produktów.
Dotyczyły one:
• nie wyszczególnienia w wykazie składników wszystkich zastosowanych składników,
• wyszczególnieniu w wykazie składników, które nie zostały zastosowane podczas produkcji,
• podaniu w wykazie składników niewłaściwego opisu kategorii składnika np. „mięso wieprzowe i tłuszcz wieprzowy 78 %” zamiast oddzielnie „mięso wieprzowe ... %, tłuszcz wieprzowy…%”),
• umieszczenie dodatkowej informacji: „produkt może zawierać (…) soję”, podczas gdy składnikami wyrobów, wyszczególnionymi w wykazie składników, były pochodne soi,
• podanie w wykazie składników nieprawidłowej nazwy kategorii dozwolonej substancji dodatkowej tj. podano „subst. wzmacniająca smak: glutaminian sodu”, zamiast „wzmacniacz smaku: glutaminian sodu”,
• podanie\u wartości energetycznej umieszczonej w oznakowaniu wyłącznie w przeliczeniu na kcal, zamiast w jednostkach kJ/kcal,
• nie podaniu czasu przechowywania po otwarciu opakowania w oznakowaniu wyrobów, znajdujących się w opakowaniach jednostkowych z zastosowanym gazem ochronnym,
• podaniu nieprawidłowych procentowych zawartości składników charakterystycznych,
• nie umieszczeniu w nazwie lub w pobliżu nazwy danych szczegółowych dotyczących warunków fizycznych i metod przetwarzania,
• umieszczeniu w oznakowaniu sformułowań wprowadzających konsumenta w błąd co do charakteru, tożsamości oraz składu np. umieszczono sformułowanie „Wędliny z polską tradycją”, które sugerowało, że ww. wyrób został wyprodukowany według starych i tradycyjnych metod, z zastosowaniem prostych i tradycyjnych składników, co ma wpływ na właściwości smakowe i zapachowe wyrobu. Tymczasem do wytworzenia ww. partii przetworu mięsnego zastosowano dozwolone substancje dodatkowe, m.in. wzmacniacze smaku E635 i E621, stabilizator E451 (i), aromat,
• niewłaściwym zaprezentowanie informacji o wartości odżywczej.
V. Wyroby winiarskie
Kontrole przeprowadzono w 3 podmiotach gospodarczych z branży winiarskiej.
Do badań laboratoryjnych pobrano 3 próbki z 3 partii produkcyjnych.
Jak wspomniano na wstępie w kontrolowanych wyrobach winiarskich nie stwierdzono nieprawidłowości zarówno w wyniku badań laboratoryjnych jak i podczas kontroli znakowania.
VI. Kontrola znakowania koncentratów spożywczych oraz majonezu, chrzanu i octu
W ostatnim kwartale 2018 r. kontroli znakowania dokonano w:
• 2 zakładach produkujących koncentraty spożywcze,
• 2 zakładach produkujących majonez,
• 1 zakładzie produkującym chrzan,
• 1 zakładzie produkującym ocet.
Podczas kontroli u żadnego producenta nie stwierdzono nieprawidłowości przy znakowaniu swoich wyrobów.
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami podczas kontroli, Małopolski Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w IV kwartale 2018 r. wszczął postępowania administracyjne dotyczących sposobu zagospodarowania partii wyrobów gotowych, w których stwierdzono niewłaściwe parametry fizykochemiczne oraz nieprawidłowe oznakowanie. Ponadto wydanych zostało 31 decyzji o nałożeniu kary pieniężnej na łączną kwotę 80650 złotych na przedsiębiorców, u których stwierdzono nieprawidłowości. Należy nadmienić, że z uwagi na terminy prowadzonych postępowań administracyjnych oraz w związku ze złożonymi odwołaniami część decyzji nie została ujęta w powyższym zestawieniu. Kontrolowanym wydano również zalecenia pokontrolne ze ściśle określonym terminem ich wykonania.